Vantar mynd

II Tímabilið 1800 – 1900: Bjarni Þorsteinsson (1861 - 1938) – framhald

„Gömlu lögin“
„Gömlu lögin“ eru íslenzk þjóðlög, sem ávallt verða talin með þeim beztu og sérkennilegustu, enda hafa þau dregið að sér huga fræðimanna og verða þeim rannsóknarefni enn um sinn. Gamla fólkinu þótti þessi sálmalög svo falleg, að það vildi ekki skipta á þeim og nýju lögunum, sem þá var farið að innleiða, enda hvíldi yfir þeim sá guðræknis- og helgiblær sem það fann ekki í hinum nýja söng eða í „nýju lögunum“, sem svo voru kölluð og prentuð eru í Kirkjusöngsbók Jónasar Helgasonar árið 1885 og enn eru sungin í kirkjum landsins. „Gömlu lögin“ voru sungin í Bessastaðaskóla, þar sem piltar lærðu þau hver af öðrum, hinir yngri af þeim eldri, og má með nokkrum rétti segja, að þau hafi dáið út með Bessastaðastúdentum, því þegar skólinn var kominn til Reykjavíkur, var strax farið að kenna hinn nýja söng eftir réttum nótum.

Í safni Bjarna Þorsteinssonar „Íslenzk Þjóðlög“ er þessi tegund þjóðlaga höfð í tveimur flokkum: fyrst eru gömul lög við sálma í sálmabókum okkar (bls. 680-723), og síðan gömul lög við Passíusálmana, (bls. 724-763), flest nóteruð af Bjarna Þorsteinssyni eins og Þorleifur eldri á Siglunesi söng þau fyrir hann. En hvað eru „gömul lög“?Flestir myndu svara, að það séu sömu lögin, sem fyrir um það bil hálfri fjórðu öld voru fengin í Grallarann og Hólabókina, að vísu meira eða minna breytt í munni fólksins á þeim langa tíma, sem liðinn er síðan. Hér á eftir verður stuttlega drepið á skoðanir þeirra manna, sem mest hafa kynnt sér þetta mál.

Áður hefur verið minnst á skoðun Péturs Guðjohnsens, sem taldi lögin rétt komin til okkar á nótunum, en hefðu síðan afbakast og misst allt hið eiginlega eðli sitt. Hann telur þetta eiga rót sína að rekja til söngkennslunnar í Skálholts- og Hólaskóla, sem fór að líkindum mest fram hljóðfærislaust og var svo ófullkomin, að vafasamt er, hvort lögin hafi nokkurn tíma verið rétt sungin.

Bjarni Þorsteinsson er sammála Pétri Guðjohnsen um orsök þess, að lögin fengu smám saman breytta mynd, en hann hefur allt aðra skoðun á gildi þeirra. Og þótt hann telji mörg þeirra, og ef til vill flest þeirra, upphaflega af útlendum uppruna, sem hann telur þó óvíst, þá sé breytingin orðin svo gagnger, að óhætt er nú að segja, að þau séu orðin íslenzk þjóðlög, Hann segir m. a, um þessi lög: „Mörg eða flest af þessum lögum eru þannig, að um  þau má óhætt að segja, að þau séu í húð og hár innlend þjóðlög, algjörlega þjóðarinnar verk, upprunnin og uppfóstruð hjá þjóðinni sjálfri um óralangan tíma og þau orðin það, sem þau eru, við það að hafa verið sungin þannig mjög lengi, og hafa alltaf gengið mann frá manni, kynslóð eftir kynslóð, nótnalaust, án þess að hafa nokkurn tíma verið nóteruð upp fyrr en nú. Eru þessi lög því að vissu leyti einna þjóðlegust allra þjóðlaganna.“

Sigtryggur Guðlaugsson, prófastur á Núpi í Dýrafirði, ritaði grein í tímaritið Tónlistin árið 1944, sem hann nefnir: „Hugleiðingar um forníslenzkan kirkjusöng“. Í þessari grein ræðir hann „gömlu lögin“ og bendir á, að samanburður sýni yfirleitt, að ættarmót er sumstaðar lítið og sumstaðar ekkert með þeim og grallaralögunum. Séra Sigtryggur var vel að sér í gömlum söng og hafði sjálfur rannsakað þetta mál. Hans skoðun er sú, að þessi lög hafi orðið til hjá þjóðinni sjálfri og megi kenna þar áhrifa af kaþólska kirkjusöngnum. Í kaþólskri tíð var langmest rækt lögð við messusönginn, og þótt sú söngþekking hafi aðallega verið hjá hinum lærðu þjónum kirkjunnar, hafði söfnuðurinn yndi af að hlusta á þennan söng og festi sér tónana í minni. En svo skall siðbótin yfir, flestum ógeðfelld vegna þeirrar aðferðar, sem höfð var við innleiðslu hennar. Söngurinn hætti, en þá hafa sennilega í kyrrþey verið endurrifjaðir hinir glaðlegu söngsveipir, sem héldu við minningunni um latínusönginn. Séra Sigtryggur hyggur, að hin nýju þýzku sálmalög, sem hingað komu á nótum með siðbótinni, hafi aldrei fest hér rætur. Grallaranóturnar voru flestum dauður bókstafur. Séra Sigtryggur heldur, að þjóðin hafi bezt vaknað til sálmasöngs, er sálmar Hallgríms Péturssonar komu til sögunnar. Hún kunni bezt við þá. En hinn gregorianski kaþólski söngur var runninn þjóðinni svo í merg og blóð, að sálmalögin urðu ósjálfrátt með einkennum hans. Þaðan eru hinir „gregoriönsku sveipir“, eins og hann kemst að orði, komnir í gömlu passíusálmalögin. Viðhöfnin eða skrautið í hinum gömlu passíusálmalögum á rót sína í latínusöngnum að skoðun hans. Þá þekkjum við skoðun Sigfúsar Einarssonar á sálmalögum, sem eru íslenzkar breytingar á útlendum lögum. Skoðun sína setur hann fram í grein í söngmálablaðinu Heimi árið 1938, sem hann nefnir: Weyse og sálmasöngsbók hans handa Íslendingum.

Þessi fyrsta fjórraddaða kóralbók okkar Íslendinga er venjulega nefnd Weyse-handritið, því hún var aldrei prentuð. Hún kom í dómkirkjuna í Reykjavík árið 1840, er Pétur Guðjohnsen tók þar við organistastöðunni. Frumritið er að líkindum glatað, en afrit með hendi Péturs er geymt í Landsbókasafninu. Í handritinu eru 60 sálmalög, sem Páll Melsteð og ef til vill Pétur Guðjohnsen, báðir stúdentar frá Bessastöðum, sungu fyrir prófessor Weyse, eins og áður hefur verið sagt frá. Sigfús Einarsson bendir á, að á þeim 20 árum, sem liðu frá því að handritið komst í hendur Péturs Guðjohnsens og þar til fyrsta sálmasöngsbók hans kom út, hafi hann verið vakinn og sofinn í að kynna sér erlendar sálmasöngsbækur og hafi því ekki hjá því farið, að hann hafi á þessum tíma orðið margs vísari um ýmis af sálmalögunum sem hann hafði heyrtog lært á Íslandi, og þá eðlilega litið þau nokkrum öðrum augum. Sigfús Einarsson getur ekki láð honum, þótt hann notaði handritið með allri varúð og birti síðar mörg af lögunum í öðru gervi en því, sem þau voru í handritinu og hafnaði sumum alveg. Síðan segir hann: „Ég get ekki litið öðru vísi á en sú gagnrýni hafi verið réttmæt og nauðsynleg. Annað mál er það, hvort ekki hefði mátt taka upp einhver þessara sálmalaga í tveim myndum, þ.e.a,s, frummyndinni og þeirri, sem lögin höfðu fengið á sig hér á landi. En slíkt gat þó aðeins komið til mála, ef hin íslenzka breyting á fornu, útlendu lagi hefði sjálfstætt og verulegt gildi. Að svo hafi verið í einstaka tilfellum, skal ég ekki fortak, en ég þykist mega fullyrða, að þau tilfelli hafi verið mjög fá.“

Ég hef undir höndum ljósritaða útgáfu af 26 passíusálmalögum, sem Þorleifur Erlendsson (f. 1876) frá Jarðlangsstöðum í Borgarhreppi hefur skrásett og nefnir „Gömlu lögin Passíusálmana“. Þorleifur var gáfaður maður, sem gjörþekkti hinn gamla söng. Hann lýsir skoðun sinni í formálsorðunum að útgáfunniog er hann sömu skoðunar um eðli og uppruna þessara sálmalaga og séra Sigtryggur á Núpi. Hann segir m.a.: „Gömlu lögin“ eru vissulega mjög gömul, eldri en Grallarinn mörg þeirra, enda virðast þau bera með sér svipmót katólska latínu söngsins (gregorianska söngsins) og af þeirri rót runnin.“

Þorleifur segir ennfremur: „Sálmasöngurinn gamli var sunginn með tónaröð kirkjutóntegunda, sem taldar eru 6. Það þótti spilla lögunum, þegar einstöku menn fóru að breyta þeim í dúr eða moll, eftir að nótnabækur Péturs Guðjónssonar komu út, t.d. breyta frygiskri tóntegund í E-moll eða lydiskri tóntegund í F-dúr. Flest gömlu sálmalögin (ekki öll) voru sungin seint (legato), það er bundið, ekki stakkato. Ekki má hrista þau í sundur hrottalega. Víða er samdráttur (synkope). Taktur er alltaf reglubundinn. Tónar lagsins voru háðir framburði hins talaða orðs, og voru langir eða stuttir eftir því, sem framburður textans gaf tilefni til, líkast því, er góður lesari les óbundið mál með tilfinningu - og setningaáherzlu. Fyrir því hef ég ekki sett taktstrik nema í fáum lögum.“ Þessi lýsing gæti alveg eins átt við latínusönginn í katólskri tíð. Hún sýnir, að seint á 19, öld voru „gömlu lögin“ sungin á sama hátt og klerkarnir höfðu sungið gregoriönsku messulögin í kaþólsku kirkjunni í fimm aldir hér á landi. Þótt siðbótin kæmi með nýjan söng - lútersku sálmalögin hélt almúginn fast við sinn gamla söng og söngstíl, sumsstaðar fram undir síðustu aldamót. Þorleifur Erlendsson segir ennfremur í formálanum: „Gamli söngurinn tók að leggjast niður í minni sóknarkirkju upp úr miðjum 9. tug 19. aldar, þegar „nýju lögin“ fara  að tíðkast, eins og áður er sagt, 1885 (þ.e. þegar orgel kom fyrst í Borgarkirkju og kirkjusöngsbók Jónasar Helgasonar var komin út). Ekki held ég, að gömlu söngmönnunum hafi þótt tilkomumikil lofgjörðin í húsi drottins með nýja söngnum og hafi hugsað eitthvað líkt og felst í þessum orðum: „Lýður Þessi heiðrar mig með vörunum, en hjarta hans er langt frá mér.“ Víst er það, að safnaðarsöngurinn varð fábreyttari í kirkjunni með tilkomu „nýju laganna“, og kirkjugestir tóku ekki eins mikinn þátt í safnaðarsöngnum og áður, þegar „gömlu lögin“ voru sungin með sínum helgihljóm.“

Þessi ummæli sýna, hve „gömlu lögin“ voru gamla fólkinu kær. En hvernig litu brautryðjendur hins nýs söngs, þeir Pétur Guðjohnsen og Jónas Helgason, á hinn gamla söng. Pétur segir í formálanum fyrir sálmasöngsbókinni 1861, að þessi gömlu lög séu komin rétt til okkar á nótunum, en hafi spillzt svo í meðförum þjóðarinnar vegna hljóðfæraskorts og vankunnáttu, að „þau væru búin að missa allt hið eiginlega eðli sitt í munni lýðsins, og sum orðin af þeim ófreskjum sem sérhver óspillt tilfinning flýr fyrir.“

Einar Jónsson, síðar prófastur, sem var lærisveinn Péturs Guðjohnsens, segir frá því í æviágripi um Pétur, sem prentað er framan við hina þrírödduðu sálmasöngsbók hans frá 1878, að Pétur hafi fengið mörg ónot og óþægindi hjá ýmsum mönnum bæði í orði og verki, því að hinn nýikirkjusöngvar og kennsla hans var illa séð af þeim, sem héldu fast við gamla sönginn. Hann segir þar m. a. um söngkennslu Péturs í skólanum: „Og að fáum árum liðnum hafði honum tekist að lagfæra hinar skemmdu tilfinningar lærisveina sinna, sem honum var jafnan svo annt um, og koma þeim til að sjá hið fagra í sönglistinni, en sem þeir áður annað hvort ekki þekktu eða þótti jafnvel ljótt“.

Það er eftirtektarvert, að Pétur Guðjohnsen talar um spilltar tilfinningar og lærisveinn hans, Einar Jónsson prófastur, um skemmdar tilfinningar. Að baki þessu orðalagi fólst grundvallar skoðun þeirra á eðli tónlistarinnar. Þá var litið svo á, að tóntegundirnar dúr og moll væru eðlilegar eða náttúrulegar tóntegundir, eins og það var kallað. Allar aðrar tóntegundir voru því ónáttúrlegar, þar á meðal kirkjutóntegundirnar gömlu, en tóneðli þeirra var einmitt í flestum hinum gömlu þjóðlögum okkar. Þetta tóneðlihélt gamla fólkið fast við og af því spratt mótspyrnan. Þetta var ríkjandi skoðun á þeim tíma og þess vegna raddsetti Weyse, og síðan nemandi hans Bergreen, undantekningarlaust gömul dönsk þjóðlög í dúr eða moll, þótt þau væru upphaflega samin í kirkjutóntegundunum gömlu. Þeir litu svo á, að í þjóðlögum ættu hinar náttúrulegu tóntegundir að ráða. Þessari skoðun var hrundið, þegar lengra leið á öldina, sérstaklega af hinum lærða söngfræðingi Thomas Laub í Danmörku, og þýzkumsöngfræðingum, en allt það mál er sérstakur kapítuli.

Jónas Helgason dómkirkjuorganisti starfaði í sama anda og Péturs Guðjohnsen og raddsetti þau fáu íslenzku þjóðlög, sem eru í söngheftum hans í dúr.

Það verður ekki sagt, að ríkt hafi gagnkvæmur skilningur hjá þeim, sem  héldu fast við hinn þjóðlega gamla söng og vakningamönnunum, sem voru að innleiða hinn nýja söng, sem allur var af útlendum toga spunninn. Það er sönnu næst, að hvorugur aðilinn hafi skilið annan og allt eðli málsins.

Tvísöngslögin
Kaflinn um hinn íslenzka tvísöng í þjóðlagasafni Bjarna Þorsteinssonar er merkilegur. Fyrst er vönduð ritgerð (bls.764-775) og síðan prentuð 42 tvísöngslög, þau er mest voru sungin á 19. öldinni. Höfundur lýsir eðli og einkennum tvísöngsins, sem hann hefur miklar mætur á. Um tvísöng hefur áður verið rætt í upphafi þessarar ritgerðarog vísast til þess, sem þar er sagt.

Rímnalögin
Þessi kafli er 116 blaðsíður. Fyrst er fróðleg ritgerð um rímur og rímnakveðskap, og síðan prentuð 250 rímnalög, sem Bjarni Þorsteinsson fullyrðir, að allflest séu ósvikin íslenzk rímnalög og flest skrifuð upp af honum sjálfum, eftir því sem hann hafi heyrt þau kveðin og rauluð. Rímnalögin hafa skemmt þjóðinni um langan tíma og gera það enn. Þau eru misjöfn að gæðum, en innan um finnast gullkorn. Í rímnalögunum eigum við - eins og skáldið Einar Benediktsson segir – „gimstein, illa geymdan að vísu, eins og flesta aðra dýrgripi vora, en þó ekki glataðan með öllu“.

Síðan skáldið sagði þessi orð kom út þjóðlagasafn Bjarna Þorsteinssonar með 250 rímnalögum, og vitanlega eru þau ekki nema brot af öllum þeim rímnalögum, sem verið hafa á vörum þjóðarinnar. Rímnalögin hafa laðað að sér tónskáldin öðrum þjóðlögum fremur, og er það skiljanlegt, því að í þeim hefur komið fram afar „fjölbreytilegur auður íslenzkra söngþanka“, eins og Einar Benediktsson kemst að orði í formála fyrir „Hrönnum“, ágúst 1913. Tónskáldin okkar hafa klætt marga þessa dýrgripi í listrænan búning, og stundum tekist svo vel, að orðið hafa úr hreinar perlur. Þetta hafa tónskáldin gert hvert eftir sínu höfði, í þeim stíl eða stefnu, sem þau hafa gengið upp í. En hér verður þó sérstaklega að nefna tónskáldið Jón Leifs, sem hefur skilið vel eðli þeirra og einkenni og raddsett þau á frumlegan hátt - hjá honum eru rímnalögin rammíslenzk.

Tónskáldið
Á tónskáldinu Bjarna Þorsteinssyni eru tvær hliðar, önnur snýr að kirkjusöngnum, en hin að hinum verzlega söng. Það er einmitt sem tónskáld, að hann komst fyrst í snertingu við þjóðina.

Íslenzkur hátíðasöngur - víxlsöngur milli prestsog safnaðar á stórhátíðum kirkjunnar - er fyrsta frumsamda tónsmíðin eftir hann, sem prentuð er. Hátíðarsöngvarnir eru prentaðir í Kaupmannahöfn 1899. Ný útgáfa kom út 1926 , en þá höfðu þeir lengi verið uppseldir. Í Hátíðarsöngvunum er lyfting og sérkennilegur helgiblær, sem hefur sett svip á stórhátíðir kirkjunnar hjá okkur - á jólanótt, nýársnótt, og föstudaginn langa. Þeir hafa verið sungnir í kirkjum landsins í hart nær 70 ár og er það sönnun þess, að þeir eru að skapi þjóðarinnar. Aðeins tvö sálmalög eftir séra Bjarna hefi ég séð, og eru þau bæði í Viðbætinum við sálmasöngsbók hans. Lögin eru Þessi: „Konungur lífsins kemur hér til sala“ og „Ó,blessa guð vort feðra frón.“ Hér ber að nefna inngangslagið að sálmasöngsbók hans frá 1903: „Sælir eru þeir,sem heyra guðs orð og varðveita það“ (Lúk. XI.28). Meðal kirkjulegra tónsmíða eftir hann er Prelúdía í e-moll, sem birtizt í Organtónum II og ætluð er til notkunar við jarðarfarir. Þetta er lítið lag, en hnitmiðað.

Bjarni Þorsteinsson bjó til prentunar Íslenzka sálmasöngsbók (Rvík,1903). Viðbætir við hana kom út 1912. Þetta verk var honum falið að vinna, því þá var orðin brýn þörf á nýrri kóralbók. Þá var í prentun ný sálmabók, þar af margir sálmar með bragarháttum, sem ekki höfðu verið notaðir áður, og því nauðsynlegt að fá ný lög. Mörg af hinum nýju lögum í viðbætinum hafa síðan verið sérstaklega mikið sungin. Meðal þeirra eru hinir frægu kvöld-og morgunsöngvar eftir Weyse, sem áður voru komnir inn í danskar kóralbækur, þótt þessir andlegu söngvar séu strangt tekið ekki eiginleg sálmalög hvað stílinn snertir. Nokkur fleiri lög hefur hann tekið í sálmasöngsbækurnar, sem ekki eru sálmalög og hafa ekki kirkjulegan tón, þar á meðal óperulög, eins og „Hátt ég kalla“ eftir Weber, sem er úr óperunni Freyschütz, og „Í dag er glatt í döprum hjörtum“, sem er úr óperunni Töfraflautunni eftir Mozart. Séra Bjarna þótti kirkjusöngurinn helzt til þunglamalegur og fjörlaus og það vakti fyrir honum að gera hann léttari og líflegri. Að því stefndi hann með lagavalinu.

Bjarni Þorsteinsson hefur nær eingöngu samið sönglög. Hann er söngvaskáld. Gáfa hans er ljóðræn og lögin eru blæfögur. Þótt hann hafi þekkt svo vel þjóðlögin okkar með miðaldasniðinu, rímnalögin og tvísöngslögin í lydiska tóntegundinni, þá gætir þess lítið í list hans. Hins vegar eru það hin fögru útlendusönglög, sem hann var vakinn og sofinn í alla sína skóla- og stúdentstíð, að hans eigin sögn, sem hafa áhrif á hann sem tónskáld. Það er rómantíkin, tíðarandinn sem litar hin ljóðrænu sönglög hans. Og áhrifin koma aðallega frá skandinavískum sönglögum, því þau þekkti hann bezt. Og þó er andinn íslenzkur. Það væri varla hægt að hugsa sér, að annar en íslenzkur maður hafi getað samið sönglög eins og t.d, „Eitt er landið ægi girt“ eða „Fjalladrottning móðir mín“. Það er einhver hjartans hlýja og heiðríkja í þessum lögum.

Árið 1904 kom út eftir Bjarna Þorsteinsson Tíu sönglög með píanóundirleik. Þessi sönglög gerðu höfundinn strax þjóðkunnan og á þeim hefur tónskálda frægð hans fyrst og fremst hvílt síðan, ásamt Hátíðarsöngvunum, sem komnir voru út áður. Í heftinu eru meðal annars þessi lög: „Sólsetursljóð“, „Gissur ríður góðum fáki“, „Hann hraustur var sem dauðinn“, „Kirkjuhvoll“, „Systkinin“, „Taktu sorg mína“, „Vor og haust“ (Í fögrum lundi) . Prentuð sönglög, frumsamin, eftir séra Bjarna Þorsteinsson eru 42 að tölu, öll samin á árunum 1894-1910, að þremur undanteknum, sem eru tækifærisverk. Mörg lögin hafa verið mikið sungin, bæði einsöngslögin og karlakórslögin, og nokkur hafa verið tekin í skólasöngbækur og íslenzk söngvasöfn. „Fjalladrottning móðir mín“ (Blessuð sértu sveitin mín) er eitt af vinsælustu sönglögunum. Er ég, ungur guðfræðikandidat, var kennari við alþýðuskólann á Eiðum, kom höfundur textans, Sigurður Jónsson frá Arnarvatni, þangað, oghélt erindi í skólanum og las upp frumsamin ljóð. Hann þótti góður gestur. Ég minntist á lagið við hann. Hann kvaðst hafa sent séra Bjarna kvæðið með tilmælum um að semja við það lag. Hann vildi fá íslenzkt lag við kvæðið um sveitina sína, Og séra Bjarni fann rétta tóninn. Það lag er að skapi íslenzkrar alþýðu. Kaldalóns, sem annars hafði gott lag á að fá þjóðina til að hlusta a sig, hefur samið lag við þetta kvæði, en þjóðin syngur ekki annað en lagið hans Bjarna Þorsteinssonar við kvæðið. Nú heyrast sönglög Bjarna Þorsteinssonar ekki eins oft sungin og áður fyrr. Hin ljóðrænu sönglög, sem til skamms tíma voru svo mikill þáttur í sönglífi heimilanna, eiga ekki eins vel við nú á tímum og áður. En staðreynd er, að allmörg sönglögin eru í söng þjóðarinnar enn í dag og er það sannfæring mín, að beztu lögin séu úr þeim málmi gerð, að þau muni enn lengi verða sungin á Íslandi og standa sem óbrotgjarnminnisvarði um höfundinn.

Æviatriði Bjarna Þorsteinssonar eru á fáum orðum þessi: Hann er fæddur á Mel í Hraunhreppi á Mýrum 14. okt. 1861, sonur Þorsteins Helgasonar bónda þar og síðast í Bakkabúð í Reykjavík, og konu hans Guðnýjar Bjarnadóttur bónda og skipasmiðs Einarssonar í Straumfirði. Bjarni varð stúdent í Reykjavík 1883 og cand. theol frá Prestaskólanum 1888. Settur sóknarprestur á Hvanneyrarprestakalli í Siglufirði28. sept. 1888 og veitt það kall 18. marz 1889. Lausn frá embætti frá 1. júní 1935, eftir 47 ára þjónustu. Andaðist í Reykjavík 2. ágúst 1938. Hann fékk riddarakross íslenzku fálkaorðunnar 1930 og var sama ár gerður að heiðursprófessor. Heiðursborgari Siglufjarðarkaupstaðar var hann gerður 1936. Hann kvæntist Sigríði (f.11. apríl 1865, d. 25. febr. 1929) Lárusdóttur Blöndals sýslumanns á Kornsá í Vatnsdal 26. ágúst 1892. Hún var glæsileg kona og fríð sýnum, hafði undurfagra söngrödd og stjórnaði kirkjusöngnum og lék á orgelið í Siglufjarðarkirkju. Þeim varð fimm barna auðið. Sonarsonur þeirra hjóna er píanóleikarinn Ásgeir Beinteinsson (f. 30, sept. 1929), sonur Beinteins Bjarnasonar, útgerðarmanns í Hafnarfirði. Beinteinn hét fullu nafni Árni Beinteinn og er heitinn eftir æskuvini og skólabróður föður hans, tónskáldinu Árna Beinteini Gíslasyni, sem minnst hefur verið á hér að framan.

Með þessari grein hefur tónlistarstörfum Bjarna Þorsteinssonar ekki verið gerð viðhlítandi skil, enda kemur hann ekki við söngsögu Reykjavíkur eftir að hann er seztur að á Siglufirði nema óbeint. Það er því tilgangurinn með þessari grein að ræða um þjóðlagasafnið og þjóðlögin, sem þar eru, „gömlu lögin“, tvísöngslögin og rímnalögin, því að þessi lög voru snar þáttur í sönglífi þjóðarinnar á 19. öld, og þá einnig í sönglífi Reykvíkinga. Að öðru leyti vísast til bókarinnar „Ómar frá tónskáldsævi“, sem Siglufjarðarkaupstaður gaf út á aldarafmæli tónskáldsins 1961. Bókin er tekin saman af Ingólfi Kristjánssyni rithöfundi. Þar er ýtarlega ritað um Bjarna Þorsteinsson, ætt hans og uppruna, skólanám, prestinn, fræðimanninn, latínumanninn og latínuskáldið, og hin opinberu störf hans í þágu Siglufjarðar. Í bókinni er ritgerð eftir þann, sem þetta ritar, bls. 203-240, um  Bjarna Þorsteinssonar, áhrif þjóðlagasafnsins á íslenzka tónlist, tónskáldið og skrá yfir prentuð sönglög frumsamin. Í formálanum hefur láðst að geta þess, að þessi kafli bókarinnar er ritaður af Baldri Andréssyni.